AI‑washing bij fintech Nate: ‘slimme’ checkout mondt uit in strafzaak
Op 9 april 2025 maakte het Amerikaanse ministerie van Justitie bekend dat Albert Saniger (35), oprichter en ex‑CEO van de e‑commerce‑startup Nate, is aangeklaagd voor wire‑ en securities‑fraude. Volgens het openbaar ministerie haalde hij ruim 40 miljoen dollar op door investeerders voor te spiegelen dat de Nate‑app draaide op geavanceerde kunstmatige intelligentie.
Van beloofde deep‑learning tot handwerk
Nate presenteerde zich sinds 2020 als de eerste “one‑tap” afrekenoplossing: door op een AI‑knop te tikken zou de app zelfstandig producten in minder dan drie seconden afrekenen. Saniger vertelde investeerders dat zelfontwikkelde deep‑learning‑modellen dagelijks 10.000 transacties konden verwerken. In werkelijkheid werden die transacties handmatig uitgevoerd door honderden medewerkers in een callcenter op de Filipijnen, zo blijkt uit de aanklacht.
Toen een tyfoon in oktober 2021 het eiland trof, legde de storm niet alleen het elektriciteitsnet plat, maar ook Nate’s “AI”. Om de achterstand weg te werken richtte het bedrijf haastig een tweede helpdesk op in Roemenië. Investeerderaccounts kregen prioriteit zodat de verminderde verwerkingscapaciteit niet zou opvallen.
Rookgordijn valt uiteen
De fraude kwam in 2023 aan het licht; de onderneming stortte in en liet investeerders nagenoeg met lege handen achter. Saniger, afkomstig uit Barcelona, riskeert voor beide aanklachten elk maximaal twintig jaar gevangenisstraf. De DOJ sprak van “rook en spiegels” waarmee de CEO misbruik maakte van het vertrouwen dat bij zijn functie hoorde.
AI‑hype en goedkope arbeid
Het Nate‑dossier past in een bredere trend van AI‑washing—bedrijven die met een dun laagje “kunstmatige intelligentie” kapitaal aantrekken terwijl mensenwerk op de achtergrond de resultaten levert. Onderzoeksjournalisten spraken in 2023 al over “digitale sweatshops” in de Filipijnen, waar goedkope krachten data labelen of handmatige taken uitvoeren voor Amerikaanse AI‑bedrijven zoals Scale AI.
Dat zulke praktijken kunnen floreren, hangt samen met het forse groeitempo van de sector: particuliere AI‑investeringen stegen vorig jaar naar 109 miljard dollar, en de wereldmarkt kan oplopen tot 4,8 biljoen dollar in 2033, aldus UNCTAD.
Lessen voor juristen, toezichthouders en investeerders
Due‑diligence verdiepen – Vraag bij investeringen in “AI‑gedreven” startups expliciet naar bewijs van autonome werking (code‑review, technische audits).
Transparantieclausules – Neem in term sheets op dat reliance op menselijke arbeid of uitbesteding expliciet gemeld moet worden.
Consumentenrecht – Misleidende claims over automatisering kunnen in de EU kwalificeren als oneerlijke handelspraktijken; houd art. 6:194 BW bij de hand.
Arbeidsrechtelijke zorgplicht – Wie off‑shore handwerk inzet, moet zich rekenschap geven van lokale arbeidsomstandigheden; zie ook de zorgplicht uit de Wet internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (voorgesteld).
Toezicht op AI‑claims – De aanstaande EU AI Act maakt ‘AI‑system’ tot een gereguleerde categorie; verklaringen over AI‑functionaliteit vallen straks onder sectorale toezichthouders (AFM, ACM).
Conclusie
De strafzaak tegen Nate onderstreept dat technologische buzz‑words geen substituut zijn voor echte innovatie en transparantie. Voor investeerders en juristen is grondige technische en juridische controle essentieel—zeker nu AI centraal staat in miljardendeals. En wie als ondernemer overtuigd is van de waarde van zijn product, hoeft het niet te verbergen achter handmatig klikwerk.