In het tijdperk van kunstmatige intelligentie is er één mantra dat steeds krachtiger weerklinkt: "Don’t repeat yourself." Wat ooit begon als een ontwikkelaarsfilosofie – bedoeld om overbodige code te vermijden – is inmiddels uitgegroeid tot een bredere visie op hoe we ons werk organiseren. Juristen kunnen er niet omheen: in het werk zit vrij veel herhaling. Voor zij die dit herkennen biedt AI niet zozeer een bedreiging, maar een bevrijding. Het stelt ons in staat de sleur los te laten en ons te richten op waar we als juristen werkelijk van waarde zijn: het maken van afwegingen, het aanbrengen van nuance en het leveren van strategisch advies.

De Europese Commissie publiceerde recent een studie over de rol van menselijke controle op AI-systemen in risicovolle besluitvorming, zoals bij kredietverstrekking en personeelsselectie. De conclusie? Menselijke tussenkomst alleen is geen remedie tegen discriminatie – sterker nog, ze kan die zelfs versterken.

A&O Shearman gaat samen met techbedrijf Harvey nieuwe agentic tools ontwikkelen. Wat deze samenwerking extra bijzonder maakt? Deze slimme hulpmiddelen worden niet alleen intern gebruikt, maar ook verkocht aan cliënten én andere advocatenkantoren.

De gemeente Montferland zet volop in op kunstmatige intelligentie met toepassingen als chatbot Mai en GovGPT, die inwoners en medewerkers efficiënter ondersteunen. AI wordt ingezet om werkprocessen te versnellen, het personeelstekort op te vangen en de dienstverlening te verbeteren. Transparantie en ethiek staan centraal: alle algoritmes zijn openbaar en waar mogelijk open source. Medewerkers worden actief betrokken en opgeleid om AI verantwoord toe te passen. Montferland kiest bewust voor vooruitgang met behoud van menselijk contact en bestuurlijke zorgvuldigheid.

Op 12 maart 2025 publiceerde Europol het meest recente EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (EU SOCTA). Dit rapport markeert een kantelpunt: het toont aan dat kunstmatige intelligentie (AI) en andere opkomende technologieën niet alleen ondersteunend zijn aan georganiseerde misdaad, maar deze ook fundamenteel transformeren.

Op 7 april 2025 publiceerde het Landelijk Register van Gerechtelijke Deskundigen (LRGD) een richtlijn die het gebruik van AI-toepassingen reguleert door gerechtelijk deskundigen. Deze richtlijn is relevant voor juristen die werken met of vertrouwen op deskundigenrapporten, en bevat richtlijnen over vertrouwelijkheid, transparantie, verantwoordelijkheid en naleving van wetgeving bij gebruik van AI binnen gerechtelijk onderzoek.

De Europese AI-verordening (AI Act) roept veel vragen op. Degenen die custom GPT’s maken kunnen in bepaalde gevallen onder de verordening vallen als "aanbieder" van een AI-systeem. Wanneer is dat het geval en wat betekent dat?

Op 20 maart 2025 publiceerde de Autoriteit Persoonsgegevens haar jaarverslag over 2024. Wat opvalt: het leest deels als reflectie, deels als manifest. En dat is geen toeval. De toezichthouder positioneert zich nadrukkelijk als een maatschappelijke regisseur — maar wél één met structureel te weinig capaciteit, steeds meer verantwoordelijkheden én een groeiende urgentie rondom toezicht op algoritmes en kunstmatige intelligentie.

Douwe Groenevelt (ASML) volgt, sinds een Nederlandse rechter vorig jaar hevige kritiek kreeg omdat hij output van ChatGPT had verwerkt in een uitspraak, met grote interesse hoe rechtbanken wereldwijd omgaan met GenAI in juridische procedures. Hij prees destijds de experimentele aanpak van de rechter zelfs in een artikel in het Financieel Dagblad. Volgens Groenevelt zijn dit soort experimenten noodzakelijk voor vooruitgang—zeker omdat hij zag dat rechtbanken in andere rechtsgebieden wél actief experimenteerden met GenAI en praktische richtlijnen implementeerden.

OpenAI heeft vorige week tijdens deze livestream een grote update aangekondigd voor ChatGPT: gebruikers kunnen nu direct binnen de chat plaatjes maken met GPT-4o. Deze integratie is de eerste grote upgrade van de beeldgeneratie-capaciteiten in meer dan een jaar en vervangt effectief DALL-E 3. De functionaliteit is onmiddellijk beschikbaar voor gebruikers met een Pro- en Plus-abonnement en wordt binnenkort ook uitgerold naar gratis gebruikers.

De rechtbank Rotterdam heeft in een strafzaak AI ingezet als ondersteunend (taal)hulpmiddel bij het opstellen van een strafvonnis. De strafrechters en de gerechtsjurist (griffier) hebben AI gebruikt als schrijfhulp bij het opstellen van een concept voor de strafmotivering. De strafmotivering is het onderdeel van het strafvonnis waarin wordt uitgelegd hoe de rechtbank tot de straf is gekomen. Een belangrijk onderdeel van het strafvonnis voor de verdachte, de officier van justitie, het slachtoffer en de samenleving. De bij deze strafzaak direct betrokkenen zijn meteen nadat de uitspraak is gedaan over het gebruik van de AI en het uitgaan van dit persbericht geïnformeerd. AI is niet gebruikt om te helpen met het nemen van de rechterlijke beslissingen.

Recent zijn er twee AI-taalmodellen verschenen die krachtige prestaties leveren, zonder zware hardware-eisen. Deze ontwikkeling is relevant voor organisaties in de juridische sector die AI willen inzetten maar daarbij maximale controle willen houden over data, privacy en compliance, namelijk door het lokaal draaien van een taalmodel (On-Prem LLMs).