Francien Dechesne benoemd tot bijzonder hoogleraar AI en recht

Per 1 november 2025 is Francien Dechesne voor vijf jaar benoemd tot bijzonder hoogleraar aan Tilburg University. De leerstoel, met als titel ‘Data and AI for the Rule of Law’, is mogelijk gemaakt door het ministerie van Justitie en Veiligheid via het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). De leerstoel valt onder twee faculteiten: de School of Humanities and Digital Sciences en de Law School. Dat is geen toeval: het onderwerp raakt zowel technische als juridische fundamenten.

Het doel is helder: zorgen dat de inzet van AI binnen het domein van justitie en veiligheid niet alleen effectief, maar ook rechtvaardig en betrouwbaar is. In het bijzonder wordt gekeken naar de juridische, ethische en bestuurlijke aspecten van AI-systemen. Denk aan algoritmes in risicotaxatie, voorspellende modellen bij opsporing of de automatisering van overheidsbesluiten. De leerstoel moet bijdragen aan inzicht in hoe data en algoritmen werken, welke risico’s er kleven aan hun gebruik en hoe dat alles past binnen onze rechtsstatelijke traditie.

Francien Dechesne is bij uitstek iemand die de brug kan slaan tussen disciplines. Ze promoveerde in de wiskundige logica, werkte aan beveiligingsprotocollen en verdiepte zich vervolgens in ethiek en informatietechnologie. Die unieke combinatie maakt haar geschikt om te opereren op het snijvlak van technologie, recht en samenleving.

Het werkterrein van de leerstoel is breed, maar met een duidelijke focus. Centraal staat de vraag hoe je op verantwoorde wijze AI inzet binnen gevoelige domeinen als justitie, belastingdienst of onderwijs. Daarbij is niet alleen de techniek relevant, maar ook de data waarop AI-systemen zijn getraind, de keuzes die in het ontwerp zijn gemaakt en de manier waarop toezicht en governance zijn geregeld.

Dechesne’s ervaring in zowel de wetenschap als de praktijk maakt dat ze niet alleen abstracte vragen stelt, maar ook kijkt naar concrete toepassingen. Bijvoorbeeld: hoe voorkom je dat een algoritme bij de Belastingdienst leidt tot discriminatie? Wat betekent ‘privacy by design’ in de praktijk van het strafrecht? En hoe richt je verantwoording en transparantie zo in dat het publieke vertrouwen behouden blijft?

Waarom is dit belangrijk?

De inzet van AI in de publieke sector groeit snel, zeker in het domein van justitie en veiligheid. Dat biedt kansen, maar roept ook fundamentele vragen op over rechtsbescherming, toezicht en menselijke tussenkomst. Juist in die context is het cruciaal dat er onafhankelijke wetenschappelijke kennis beschikbaar is. Niet alleen om fouten te voorkomen, maar ook om het debat te voeden over wat we als samenleving acceptabel vinden.

De leerstoel is een expliciete investering in die kennis. Het is niet een tijdelijk project, maar een structurele plek voor onderzoek en reflectie. Voor juristen betekent dat meer toegang tot goed onderbouwde inzichten over AI in de praktijk. Geen hype of tech-talk, maar scherpzinnige analyse van waar het juridisch schuurt – en hoe het beter kan.

Daarbij is het van belang dat deze leerstoel interdisciplinair is ingebed. Technologie ontwikkelt zich razendsnel en laat zich niet netjes vangen binnen juridische kaders. Maar wie het recht serieus neemt, moet die ontwikkeling wel kunnen volgen, bevragen en bijsturen. De samenwerking tussen faculteiten creëert daarvoor de juiste voedingsbodem.

Afsluiting

De benoeming van Francien Dechesne onderstreept het groeiende belang van juridische reflectie op AI. Haar werk als bijzonder hoogleraar ‘Data and AI for the Rule of Law’ richt zich op het inzichtelijk en verantwoord inzetten van algoritmes en data binnen het justitie- en veiligheidsdomein.

Voor juristen betekent dit een kans om aansluiting te vinden bij actuele discussies over transparantie, toezicht en ethiek. Volg het werk van de leerstoel, neem deel aan events of verdiep je in hoe jouw organisatie AI inzet. Laat je niet verrassen door de technologie – begrijp haar en help haar juridisch vorm te geven.

AI dwingt juristen om de fundamenten van vertrouwen, transparantie en rechtsstatelijkheid opnieuw te doordenken.