Amsterdamse ambtenaren krijgen eigen AI-assistent: ChatAmsterdam
Gemeenteambtenaren in Amsterdam kunnen vanaf nu gebruikmaken van ChatAmsterdam, een door de gemeente zelf ontwikkelde AI-assistent. Deze toepassing ondersteunt bij het schrijven van teksten, het samenvatten van informatie en het analyseren van complexe documenten. Alle gegevens die met de chatbot worden gedeeld, blijven binnen de infrastructuur van de gemeente en worden niet benut voor het trainen van het onderliggende taalmodel.
Regie op eigen data
ChatAmsterdam draait op GPT-4.0, het taalmodel van OpenAI dat ook ten grondslag ligt aan ChatGPT. De gemeente heeft de AI-assistent echter zo ingericht dat ook Europese taalmodellen – nu en in de toekomst – kunnen worden aangesloten. Daarmee wil Amsterdam de afhankelijkheid van grote commerciële techbedrijven verkleinen.
Wethouder Alexander Scholtes (ICT en Digitale Stad) benadrukt het belang van digitale soevereiniteit: “Door zelf AI-oplossingen te bouwen en in eigen beheer te nemen, houden we grip op onze gegevens. Op die manier bouwen we aan een digitaal robuust Amsterdam dat klaar is voor de toekomst.”
Veilige toepassing voor ambtenaren
In februari 2025 stelde de gemeente Amsterdam een aangescherpt beleid op voor het gebruik van generatieve AI. Ambtenaren werd geadviseerd om populaire tools als ChatGPT, Midjourney en Copilot voorlopig te mijden. ChatAmsterdam biedt een veiliger alternatief, waarbij het eigenaarschap over data en de bescherming van privacy en gevoelige informatie centraal staan. De toepassing is opgenomen in het gemeentelijke algoritmeregister.
Voorafgaand aan de officiële lancering vond een grootschalige pilot plaats, van november 2024 tot mei 2025. Ruim 800 ambtenaren namen hieraan deel. Tijdens deze proefperiode werden meer dan 34.000 prompts en 10.000 chats verwerkt en werden verschillende evaluaties uitgevoerd. Uit de resultaten blijkt dat gebruikers vooral tijdsbesparing verwachten door inzet van de AI-assistent.
Risicobeheersing
Op basis van gebruikservaringen en risicobeoordelingen heeft de gemeente aanvullende maatregelen getroffen. Uit een eerste analyse bleek dat circa 7 procent van de ingevoerde prompts als risicovol kon worden bestempeld – bijvoorbeeld vanwege de aanwezigheid van persoonsgegevens of inhoudelijke uitspraken over beleidsbesluiten. De huidige versie van ChatAmsterdam is daarom voorzien van een dubbele filter. De eerste laag, ontwikkeld door Microsoft, detecteert onder meer schadelijke of ongepaste inhoud zoals discriminatie of misbruik. De tweede laag is door de gemeente zelf ontworpen en richt zich specifiek op signalen van risicovol gebruik, zoals het delen van gevoelige informatie of mogelijke etnische profilering.
Naar een digitale overheid met eigen instrumenten
De rijksoverheid moedigt ambtenaren inmiddels aan om actief gebruik te maken van AI, met voorkeur voor Europese en open source oplossingen. Amsterdam ziet in ChatAmsterdam een goed voorbeeld van hoe publieke waarden leidend kunnen zijn bij digitale innovaties. De gemeente is van plan de opgedane kennis en ervaringen te delen met andere gemeenten en overheidsorganisaties, om zo bij te dragen aan een bredere beweging richting digitale onafhankelijkheid in de publieke sector. Hoe die samenwerking precies vorm krijgt, wordt momenteel onderzocht.