Anthropic en de $1,5 miljard piraterijschikking: voorlopige deal markeert keerpunt voor AI en auteursrecht

Anthropic, het bedrijf achter de AI-assistent Claude, heeft ingestemd met een voorlopige schikking van 1,5 miljard dollar met een groep auteurs. Het gaat om de eerste megaschikking in de golf van rechtszaken over het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken bij AI-training. Maar: de rechter heeft de voorlopige goedkeuring vooralsnog uitgesteld en aanvullende eisen gesteld aan transparantie en de procedure voor auteurs.

Waar draaide de zaak om?

Anthropic werd aangeklaagd omdat het meer dan zeven miljoen boeken had gedownload van piratensites als LibGen en Pirate Library Mirror (PiLiMi). Deze boeken werden opgeslagen in een centrale database die bedoeld was om AI-training te ondersteunen. De rechter stelde vast dat Anthropic wist dat dit materiaal illegaal was.

De voorgestelde schikking dekt circa 500.000 werken en komt neer op gemiddeld 3.000 dollar per boek. Dat maakt dit volgens betrokkenen de grootste auteursrechtelijke schikking ooit.

Als onderdeel van de deal moet Anthropic de gedownloade bestanden vernietigen. Het bedrijf erkent geen schuld.

De fair use-ruling: scherp onderscheid

In juni 2025 gaf rechter Alsup een cruciale, maar genuanceerde uitspraak:

• Training op legaal verkregen boeken kan onder fair use vallen.

• Het downloaden en bewaren van illegale piratenboeken is géén fair use.

Dit “split ruling”-karakter maakt duidelijk dat de uitkomst afhangt van de herkomst van de data. Daarmee blijft de bredere vraag naar fair use in AI-training nog deels open, zeker in andere zaken tegen OpenAI en Meta.

Waarom boeken zo waardevol zijn voor AI

Boeken zijn voor AI-ontwikkelaars een hoogwaardige trainingsbron. Ze bevatten zorgvuldig samengestelde, grammaticaal correcte en inhoudelijk consistente tekst. In tegenstelling tot veel online materiaal is de kwaliteit hoog – en juist die kwaliteit maakt ze juridisch gevoelig. Het gaat om werken waarin auteurs maanden of jaren hebben geïnvesteerd. De schikking onderstreept dat die waarde ook in de AI-context juridisch afdwingbaar is.

Economische en juridische impact

Voor auteurs en uitgevers

De schikking bevestigt dat creatief werk financiële waarde vertegenwoordigt. Een gemiddelde vergoeding van $3.000 per titel overstijgt vaak de royalty’s uit de reguliere markt. Mary Rasenberger van de Authors Guild benadrukte dat dit “een sterk signaal stuurt naar de AI-industrie dat er serieuze consequenties zitten aan het illegaal verkrijgen van werken waarop auteursrecht rust.”

Voor AI-bedrijven

De zaak laat zien dat dataset due diligence en licentiemodellen onmisbaar worden. Bedrijven die datasets van onbekende herkomst gebruiken, lopen aanzienlijke juridische en financiële risico’s.

Voor gebruikers en de markt

De kosten voor licenties en juridische schikkingen zullen doorwerken in de prijsstelling van AI-diensten. Voor juristen betekent dit dat compliant AI duurder kan worden, maar ook juridisch robuuster.

Kanttekeningen en vervolg

1. Status schikking
   De deal is nog niet definitief. De rechter heeft de voorlopige goedkeuring “on hold” gezet en extra transparantie-eisen gesteld. Pas na volledige goedkeuring is de regeling bindend.

2. Andere rechtszaken
   Anthropic ligt ook onder vuur van de muziekindustrie: platenlabels beschuldigen het bedrijf van het gebruik van songteksten zonder licentie. Hoewel er afspraken zijn gemaakt over zogeheten ‘guardrails’, lopen deze zaken nog door.

3. Toekomstige aansprakelijkheid
   Zelfs met vernietiging van datasets blijft de vraag bestaan of modellen die al getraind zijn, beschermde werken kunnen reproduceren. Outputclaims zijn dus niet uitgesloten.

Internationale context

Verenigde Staten

De fair use-ruling van juni 2025 laat zien dat legale herkomst van data doorslaggevend is. De voorlopige schikking voorkomt een definitieve uitspraak over de volledige fair use-vraag, maar zet wel een krachtig precedent.

Europa

In de EU geldt de DSM-Richtlijn met een uitzondering voor tekst- en datamining, mits rechthebbenden geen opt-out hebben ingeroepen. De AI Act verplicht ontwikkelaars van foundation models bovendien om transparant te zijn over gebruikte datasets. Daarmee lijkt de Europese handhaving in de praktijk strenger te worden.

Een wake-up call voor de AI-industrie

Volgens juridisch analist Thomas Long (Wolters Kluwer) stonden er potentieel miljarden aan schadeclaims op het spel, genoeg om Anthropic “mogelijk te verlammen of zelfs failliet te laten gaan.”

Voor auteurs is dit een overwinning; voor AI-bedrijven een waarschuwing dat intellectueel eigendom ook in dit nieuwe speelveld afdwingbaar blijft.

Conclusie

De voorlopige schikking van 1,5 miljard dollar markeert een belangrijk keerpunt:

• Creatief werk heeft ook in de AI-context financiële waarde.

• Fair use geldt alleen voor legaal verkregen data, niet voor piraterij.

• AI-bedrijven moeten hun databeleid drastisch professionaliseren.

Voor juristen is dit hét moment om cliënten te adviseren over dataset compliance, licenties en litigation risk management. Want één ding is zeker: de strijd om data in de AI-wereld is nog lang niet voorbij.