VNG lanceert AI Governancekader: ook buiten gemeenten relevant
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft een AI Governancekader gepubliceerd dat gemeenten ondersteunt bij het verantwoord inkopen, ontwikkelen en gebruiken van AI en algoritmes. Het kader is vormgegeven als een online platform met een kennisbank, hulpmiddelen en processtappen. Daarmee is het niet alleen waardevol voor gemeenten, maar ook voor andere organisaties die met AI aan de slag gaan.
Waarom een AI Governancekader?
Gemeenten zetten AI en algoritmes steeds vaker in: van chatbots die inwoners helpen met vragen tot verkeerslichten die zich automatisch aanpassen aan de drukte. Deze toepassingen leveren efficiëntie en innovatie op, maar brengen ook risico’s met zich mee, zoals privacyschendingen, discriminatie of ongelijke behandeling.
Het AI Governancekader biedt hiervoor een praktische aanpak. Het fungeert als checklist bij nieuwe projecten, helpt bij het aanvullen van bestaande processen en maakt het mogelijk om ervaringen te delen. Zo kunnen organisaties de technologie op een ethische, veilige en transparante manier implementeren.
Kern van het kader
Het governancekader richt zich op:
Ethiek en veiligheid: minimaliseren van risico’s op privacy-inbreuken, discriminatie en kansenongelijkheid.
Vertrouwen: vergroten van draagvlak bij gemeenteraad, medewerkers, toezichthouders en inwoners.
Rollen en verantwoordelijkheden: inzicht in wie binnen de organisatie welke taken heeft bij AI-projecten.
Processtappen: een overzicht van de fasen die een gemeente of organisatie moet doorlopen bij de ontwikkeling en implementatie van AI-toepassingen.
Belangrijk is dat het kader niet op zichzelf staat, maar een aanvulling vormt op bestaande IT- en datagovernance. Daarmee wordt AI niet als los experiment gezien, maar als onderdeel van bredere digitalisering en datagedreven werken.
Navigatie door het kader
Het online platform bevat verschillende onderdelen:
Kennisbank – met definities, instrumenten en kaders die gemeenten (en andere organisaties) kunnen gebruiken.
Rollen – een overzicht van de taken, functies en verantwoordelijkheden die nodig zijn voor de verantwoorde inzet van AI.
Proces – een routekaart met de stappen die je doorloopt bij het starten van een AI-traject of bij samenwerking met leveranciers.
Voor en door gemeenten – maar breder toepasbaar
Het AI Governancekader is ontwikkeld samen met gemeenten zoals Utrecht, Veenendaal, Amersfoort en Arnhem, de Gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland en leden van de VNG community AI en algoritmen. Het is nadrukkelijk een levend document: gebruikers kunnen feedback geven en bijdragen aan verdere doorontwikkeling en praktijktoetsing.
Hoewel het kader is opgesteld voor gemeenten, is de meerwaarde breder. Ook andere publieke en private organisaties kunnen het gebruiken als structuur om verantwoord met AI om te gaan. Het is daarmee niet alleen een instrument voor lokale overheden, maar een praktisch handvat voor iedereen die AI veilig en ethisch wil inzetten.