Europa’s Apply AI Strategy
Met de lancering van de Apply AI Strategy op 8 oktober 2025 heeft de Europese Commissie een fundamentele verschuiving ingezet in haar benadering van kunstmatige intelligentie. De strategie vormt samen met de AI Act en de AI in Science Strategy het uitvoerende hart van het AI Continent Action Plan, dat Europa wil positioneren als mondiaal zwaartepunt voor betrouwbare en mensgerichte AI. Wat deze strategie onderscheidt, is haar ambitie om wetgeving niet alleen te handhaven, maar om die wetgeving zelf te verweven met de technologische infrastructuur waarop AI draait.
Waar de Verenigde Staten domineren met kapitaal en platforms, en China met schaal en staatscapaciteit, kiest Europa voor een derde weg: de macht van de wet als besturingssysteem.
Van regelgeving naar rekenkracht
In de woorden van de Commissie wordt Apply AI het “operating arm” van een investering van €200 miljard in het AI Continent Action Plan. Het plan omvat vijf soevereine AI-gigafabrieken, negentien AI-sites voor startups en industrie, en een nieuw governancekader onder toezicht van het European AI Office4.
Wat dit zo bijzonder maakt, is de structurele koppeling tussen juridische normen en technologische uitvoering.
Elke dataset, compute-uur en subsidie binnen deze infrastructuur is direct verbonden aan de naleving van de AI Act. De implementatie wordt ondersteund door drie operationele instrumenten:
de AI Act Service Desk, waar bedrijven praktische ondersteuning krijgen bij conformiteit;
standaardtemplates en handleidingen voor compliance-checklists;
het AI Observatory, dat toezicht houdt op adoptie, risico’s, investeringen en arbeidsmarkteffecten.
In feite verandert de Europese Unie de AI Act van een juridische tekst in een uitvoerbaar systeem van regels, waarin transparantie, auditability en traceerbaarheid standaard worden ingebouwd. Deze infrastructuur maakt het mogelijk dat elke toepassing van AI – van gezondheidszorg tot defensie – niet alleen technisch functioneert, maar ook juridisch geautoriseerd is.
Een industriële strategie in uitvoering
De Apply AI Strategy is niet enkel beleidsmatig: zij is industrieel, concreet en breed. De Commissie beschrijft elf zogeheten sectorale vlaggenschepen waarin AI moet worden toegepast, gestandaardiseerd en versneld uitgerold4.
Gezondheidszorg
De EU investeert in AI-gedreven screeningscentra om vroegdiagnostiek en gepersonaliseerde zorg te verbeteren. Deze centra gebruiken data uit de European Health Data Space en koppelen diagnostiek aan de Europese infrastructuren voor kanker- en genomische data. De bedoeling is niet alleen snellere detectie van ziekten zoals kanker en hart- en vaatziekten, maar ook genderbewuste analysemodellen die bias voorkomen.
Energie en klimaat
De Commissie stimuleert AI-modellen voor energienetbeheer, optimalisatie van opslag en voorspelling van vraag en aanbod. Daarnaast wordt gewerkt aan een open-source AI Earth-system frontier model – een uitbreiding van Destination Earth – dat rampen en klimaatrisico’s in realtime kan simuleren. Lokale overheden krijgen toegang tot “digitale tweelingen” waarmee ze de gevolgen van droogte, overstromingen of hittegolven kunnen voorspellen en beperken.
Defensie en ruimtevaart
In het licht van geopolitieke spanningen erkent de EU AI als strategische technologie voor defensie en veiligheid. Binnen het European Defence Fund worden AI-gestuurde “situational awareness”-systemen ontwikkeld, terwijl een aparte gigafabriek voor defensie en ruimtevaart wordt opgezet om strategische autonomie te waarborgen. Ook op het gebied van binnenlandse veiligheid en cybersecurity komt er Europese steun voor AI-gestuurde detectie, anomaly-analyse en zelfherstellende netwerken4.
Mobiliteit en industrie
De Apply AI Strategy voorziet in een European Connected and Autonomous Alliance, die via de AI-fabrieken softwareplatformen voor zelfrijdende voertuigen ontwikkelt. In de maakindustrie worden AI-tweelingen en AI-agents gefinancierd die fabrieken helpen met simulaties, onderhoud en ketenoptimalisatie.
Kortom: Apply AI is zowel een investeringsprogramma als een juridisch kader. Elk onderdeel – van gezondheidszorg tot landbouw – wordt omgeven door dezelfde basisarchitectuur: AI first, compliant by design.
Governance als productie-asset
Een van de meest vernieuwende onderdelen van Apply AI is de oprichting van één geïntegreerd governancemechanisme. Waar AI tot nu toe vooral werd gereguleerd, wordt het hier ook georganiseerd.
Het nieuwe model bestaat uit drie lagen:
AI Board – waarin de lidstaten beleid en uitvoering coördineren;
Apply AI Alliance – een open forum waarin bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en burgers direct input kunnen geven op sectorale plannen;
AI Observatory – dat trends en indicatoren ontwikkelt, en beleidsdoelen koppelt aan meetbare data4.
Deze structuur vormt samen een doorlopende “governance loop”: beleid, uitvoering en toezicht zijn met elkaar verbonden. De Commissie beschouwt dit niet als bureaucratie, maar als een productiemiddel. Governance wordt onderdeel van de waardeketen zelf, en niet iets wat er pas achteraf op toeziet.
Europa’s nieuwe valuta: legitimiteit
De Apply AI Strategy markeert een stille maar fundamentele verschuiving in de mondiale AI-race. Waar de eerste fase draaide om modelgrootte, rekenkracht en datatoegang, verschuift de concurrentie nu naar legitimiteit:
wiens modellen zijn controleerbaar,
wiens data zijn rechtmatig,
wiens algoritmen zijn herleidbaar.
De Europese inzet is helder: in een tijdperk van datalekken, deepfakes en systeemfalen is vertrouwen de nieuwe grondstof.
De EU gelooft dat haar merk van “EU-lawful AI” — systemen die volledig voldoen aan de AI Act en kunnen worden gecontroleerd tot op dataniveau — een exportproduct op zich zal worden. Zo kan Europa mondiale invloed uitoefenen zonder zelf eigenaar te hoeven zijn van de grootste platforms of hardware.
De mens en de markt
Het plan besteedt ook expliciet aandacht aan menselijk kapitaal en mkb-adoptie. Slechts 13,5% van de Europese bedrijven gebruikt momenteel AI-technologie4. De Commissie wil dat percentage fors verhogen door:
een netwerk van Digital Innovation Hubs om te vormen tot Experience Centres for AI;
oprichting van een AI Skills Academy met sectorgerichte trainingen;
steun aan “AI for Business”-programma’s die managers en technici opleiden in hybride functies;
een AI Entrepreneurs Lab waarin afgestudeerden samenwerken met ondernemers om prototypes te ontwikkelen.
Zo wordt Apply AI niet alleen een infrastructuurproject, maar ook een sociaal-economisch programma dat werknemers en bedrijven meeneemt in de transitie.
Recht als concurrentievoordeel
De Apply AI Strategy maakt duidelijk dat de EU niet probeert de VS of China te kopiëren, maar een derde machtsmodel ontwikkelt: law-as-infrastructure.
Waar Washington vertrouwt op marktdynamiek en Beijing op staatssturing, vertrouwt Brussel op de kracht van juridische interoperabiliteit.
Door de AI Act te koppelen aan de EuroHPC-supercomputers, AI Factories en Frontier AI Initiative, verandert Europa wetgeving in een technologisch platform. Deze benadering maakt wetgeving niet langer een last, maar een actief concurrentievoordeel. De Commissie noemt het expliciet: “Governance becomes a production asset.”
In een wereld waarin macht vaak wordt gemeten in teraflops en modelparameters, introduceert Europa een andere eenheid: de macht om te certificeren.
Internationale positionering
De Commissie beschouwt AI als een strategische mondiale technologie en benadrukt samenwerking met partners binnen de G7, G20, de OESO en de VN4.
Via de International Digital Strategy en het Global Dialogue on AI Governance wil de EU haar “lawful AI”-model exporteren en tegelijk zorgen voor veilige grensoverschrijdende datastromen. De inzet is een “AI for Public Good”-beleid: technologie die maatschappelijke meerwaarde creëert en wereldwijd navolging vindt.
Afsluiting: van juridisch kader naar soevereine infrastructuur
Met de Apply AI Strategy verandert Europa zijn AI-beleid in een operationeel besturingssysteem. De strategie laat zien hoe wetgeving, rekenkracht en markttoegang in één model kunnen samenvallen.
Het is een ambitieus experiment: de poging om van recht code te maken, en van code soevereiniteit.
Europa gokt erop dat in een wereld van black-boxmodellen en politieke risico’s, vertrouwensarchitectuur de ultieme machtsbasis zal blijken.
Of het lukt, hangt af van de uitvoering – van de samenwerking tussen lidstaten, de inzet van de industrie en het vermogen van de Commissie om tempo te houden. Maar één ding is zeker: met Apply AI heeft Europa niet alleen een strategie gelanceerd, maar een nieuwe taal van macht gedefinieerd — waar governance en technologie samenvallen in de infrastructuur van vertrouwen.