Overheid verruimt standpunt inzet generatieve AI
De Rijksoverheid past haar koers aan rondom generatieve AI. Waar het eerst vooral ging om terughoudendheid en risico’s vermijden, ligt de focus nu op verantwoord toepassen. Dat blijkt uit het ‘Overheidsbreed standpunt voor de inzet van generatieve AI’ dat deze week is gepubliceerd. Wat verandert er? Generatieve AI mag onder voorwaarden worden gebruikt zolang er bewust, transparant en veilig wordt gehandeld.
Achtergrond
Het kabinet heeft nieuwe spelregels afgesproken met gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties over het gebruik van generatieve AI. Ambtenaren krijgen meer ruimte om generatieve AI te gebruiken in hun werk, bijvoorbeeld om vergunningsaanvragen te versnellen, vragen van burgers en ondernemers sneller te beantwoorden of om efficiënter besluiten te nemen. Hierbij moeten zij zich wel aan voorwaarden houden.
Het standpunt benadrukt de noodzaak van samenwerking met alle bestuurders en medewerkers van overheidsorganisaties, duidelijke risicoanalyses en het gebruik van betrouwbare generatieve AI-modellen. Daarbij wordt aangemoedigd gebruik te maken van in Europa ontwikkelde toepassingen en open-source oplossingen.
Zsolt Szabo, staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijkrelaties: “Generatieve AI biedt volop kansen om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken en de overheidsdienstverlening te verbeteren. Denk aan het vereenvoudigen van administratieve processen, het versterken van data-analyse en het verbeteren van communicatie. Medewerkers moeten leren omgaan met AI-geletterdheid door training en samenwerking tussen disciplines zoals juridische experts, dataspecialisten en ontwikkelaars. Daarnaast moedigen we samenwerking binnen de overheid aan en met bedrijven en wetenschappers om kennis en best practices te delen.”
Experimenteren met AI
Binnen de kaders voor verantwoord en veilig gebruik wordt door overheidsinstanties geëxperimenteerd en zijn er tal van initiatieven ontplooid op het gebied van generatieve AI:
Bij de provincie Zuid-Holland wordt gebruikgemaakt van de PZH-assistent. Deze assistent is ontwikkeld als een veilig alternatief voor ChatGPT en vergelijkbare chatbots en is alleen beschikbaar voor ambtenaren van de provincie Zuid-Holland. De assistent heeft geen directe impact op bedrijven en burgers, omdat deze voornamelijk intern wordt gebruikt.
Een ander praktijkvoorbeeld is de Chatbot Guus bij de Gemeente Goes. Chatbot Guus geeft antwoord op vragen die burgers stellen. De chatbot gebruikt uitsluitend vooraf vastgelegde bronnen, zoals URL’s van goes.nl. Dit initiatief draagt eraan bij dat de dienstverlening toegankelijker is en beter aansluit bij de leefwereld van mensen in Nederland.
Samenwerken als een overheid
Het standpunt is tot stand gekomen door actieve samenwerking tussen alle bestuurslagen, onder coördinatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze samenwerking past binnen de bredere Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) voor de gehele overheid, die in het voorjaar naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Daarnaast is een handreiking ontwikkeld om overheidsprofessionals van alle overheden praktisch te ondersteunen bij de implementatie van generatieve AI in de dagelijkse (werk)praktijk. Dit zijn de eerste spelregels voor AI die voor de gehele overheid gelden.
AI-training wordt verplicht
De AI-geletterdheid van overheidsmedewerkers moet omhoog. Dit is een belangrijk element in het ‘Overheidsbreed standpunt voor de inzet van generatieve AI’. Er moeten trainingen komen om ze te informeren over het effectief en verantwoord gebruiken van generatieve AI. ‘Ik vind dat trainingen op dit vlak verplicht moeten worden, net als rond digitalisering en digitale weerbaarheid’, zegt Zsolt Szabó, staatssecretaris Digitale Zaken in een toelichting op de gepubliceerde documenten.