Welke juridische banen meest bedreigd door AI: Microsoft publiceert lijst

Het idee dat generatieve AI complete beroepsgroepen tegelijk van de kaart veegt, klinkt voor velen nog als sciencefiction. Toch is er sinds kort een hardere maatlat die de discussie minder speculatief maakt. Microsoft analyseerde in negen maanden tijd tweehonderdduizend Copilot-gesprekken en vergeleek de concrete taken die de AI daarin uitvoerde met de taakprofielen van ruim duizend beroepen. Voor juristen – van bedrijfs- en overheids­juristen tot compliance-specialisten en academici – betekent dat een reality-check: routineonderdelen van hun werk blijken in toenemende mate op de radar van grote taalmodellen te staan.

Denk niet alleen aan de klassieke beeldvorming van een advocaat in toga. Het dagelijkse werk van juristen – of ze nu in de rechtszaal staan, op een compliance-afdeling zitten of beleidsnotities schrijven – draait in grote mate om informatieonderzoek, het opstellen en bijwerken van teksten, het interpreteren van regels en het geven van advies aan cliënten of collega’s. Precies op die terreinen laat Copilot nu al zien dat hij een flink stuk kan overnemen. Wie dus alleen naar de procespraktijk kijkt, mist het punt: het zijn alle schakels in de juridische keten die door AI opnieuw worden ingericht.

Wat heeft Microsoft precies onderzocht?

De onderzoekers namen 200.000 geanonimiseerde Bing-Copilot-dialogen uit 2024 als vertrekpunt. Per gesprek identificeerden zij twee dingen: wat de gebruiker wilde bereiken (user goal) en welke taak de AI daadwerkelijk uitvoerde (AI action). Vervolgens koppelden ze die taken aan de 332 Intermediate Work Activities (IWA’s) in de O*NET-database, een gestandaardiseerde taxonomie van werkactiviteiten. Zo ontstond een fijnmazig beeld van welke werk­handelingen een LLM nu al kan ondersteunen of overnemen .

Op basis daarvan rekenden zij voor elk beroep een AI-applicability score uit. Die score weegt drie factoren: (1) hoe vaak een IWA in de gesprekken voorkomt (coverage), (2) hoe vaak de AI de taak succesvol afrondt (completion), en (3) hoe groot het aandeel van die IWA is in het totale werkpakket van het beroep (scope). Hoe hoger de gecombineerde waarde, hoe “aanraak­baar” het beroep op dit moment is voor generatieve AI . Belangrijk: de meting gaat uitsluitend over LLM-functionaliteit, niet over fysieke robotisering of andere AI-vormen. Het resultaat is dus een momentopname van taalgedreven automatisering.

De volledige Top 10 beroepen met hoogste AI-applicability

De lijst laat zien dat vooral taal- en kennisintensieve functies bovenaan staan. Vertalers, historici en tekstschrijvers leunen bijna volledig op het produceren of herformuleren van informatie – precies wat een LLM in seconden kan. Ook serviceberoepen met gescripte klantinteracties scoren hoog, omdat standaardantwoorden en routinematige instructies makkelijk door AI worden gegenereerd.

Toch zegt een score van 0,49 niet dat de helft van de banen verdwijnt. De metric kijkt naar taak-overlap, niet naar voltallige fte-reductie. Werkgevers kunnen ervoor kiezen hetzelfde personeel innovatiever in te zetten in plaats van te saneren. De kernboodschap is vooral dat het takenpakket verschuift: menselijk oordeel en relationele vaardigheden blijven gewild, terwijl de bulk van repetitieve content­productie onder druk staat.

Hoe scoort de juridische sector als geheel?

Binnen de 22 brede SOC-hoofdgroepen bungelt “Legal” bijna onderaan met een score van 0,13. Dat lijkt geruststellend, maar het cijfer maskeert grote interne verschillen. Activiteiten als “gather information”, “draft documents” en “respond to client inquiries” hebben wél een hoge AI-overlap, terwijl live-pleidooien, onderhandelingen en vertrouwelijke intakegesprekken vrijwel niet worden geraakt .

Voor juristen betekent dit een dualistische toekomst. Aan de achterkant kan AI dossiers voor-sorteren, jurisprudentie samenvatten en conceptdocumenten opleveren. Aan de voorkant blijft de mens onontbeerlijk voor strategie, ethische duiding en cliëntrelaties. Organisaties die hun workflows hierop inrichten – door bijvoorbeeld retrieval-gebaseerde zoektools te koppelen aan hun kennisbanken – zullen niet alleen efficiënter worden, maar ook kwaliteits­risico’s reduceren.

Inzoomen op advocaten: extra kansen én valkuilen

Advocatenkantoren merken de AI-golf als eerste bij research en schrijven. De kosten per uur voor literatuur­onderzoek dalen omdat een AI in minuten levert wat eerst uren vergde. Dat creëert prijsdruk, maar biedt ook ruimte om meer tijd te besteden aan diepere dossieranalyse en cliëntadvies. Tegelijk neemt het aansprakelijkheids­risico toe: een foutief ECLI-nummer in een pleitnota kan grote gevolgen hebben. Daarom winnen dubbele verificatie-stappen – bijvoorbeeld een script dat alle citaten automatisch tegen rechtspraak.nl checkt – aan belang.

Ook procesvoering verschuift subtiel. AI kan weliswaar een eerste versie van een pleitnota schrijven, maar de retorische finesse, het inspelen op onverwachte tegenwerpingen en de non-verbale dynamiek in de rechtszaal zijn voorlopig mensenwerk. De succesvolle advocaat van morgen is dus geen pure pleiter of pure technoloog, maar een hybride professional die AI gebruikt als turbo, zonder de menselijke finesse los te laten.

Handvatten voor juristen om de AI-golf te benutten

Strategische inrichting

Begin met het in kaart brengen van je eigen taakmix volgens de O*NET-logica: welke IWAs voer je dagelijks uit? Taken die draaien om informatie-aggregatie of standaard­documenten lenen zich het eerst voor automatisering. Door die segmentatie inzichtelijk te maken, kun je gericht beslissen waar AI-tools waarde toevoegen en waar menselijk toezicht cruciaal blijft.

Technische mitigatie

Implementeer Retrieval-Augmented Generation (RAG): laat het model antwoorden formuleren op basis van door jou geselecteerde bronnen. Zo voorkom je hallucinerende citaten en fictieve ECLI-nummers. Combineer dit met een tweede validatie­stap – bijvoorbeeld een eenvoudige API-check op het bestaan van elke vermelde uitspraak – om residuele fouten af te vangen.

Organisatorische waarborgen

Maak AI-gebruik expliciet in kantoor- of afdelingsbeleid. Denk aan protocollen voor confidentialiteit, versie­beheer en conflict-checks. Benoem wie eindverantwoordelijk is voor de output; AI blijft een hulpmiddel, de jurist blijft eindredacteur. Leg dit ook uit aan cliënten, zodat transparantie onderdeel wordt van je waardepropositie.

Permanente educatie

Investeer in trainingen over prompt-engineering, AI-ethiek en toezichtmechanismen. Hierdoor ontwikkel je een AI-geletterdheid die verder gaat dan ‘trucjes’ in ChatGPT. Zo bouw je niet alleen vertrouwen op bij collega’s en cliënten, maar vergroot je ook je eigen wendbaarheid wanneer de volgende generatie modellen op de markt komt.

Slot: een kansrijk, maar geen zorgeloos toekomstbeeld

Microsofts data tonen een duidelijke trend: taalgedreven deel-activiteiten verschuiven razendsnel naar generatieve AI, terwijl complexe juridische oordeelsvorming en menselijke interactie overeind blijven. Voor juristen is dat geen existentiële dreiging, maar wel een dringende oproep om het werk radicaal anders te organiseren. Wie AI slim integreert, wint tijd voor analytische diepgang en strategische waardecreatie; wie het negeert, verliest concurrentie­kracht én loopt kwaliteitsrisico’s.

Of AI uiteindelijk banen kost of vooral taken herverdeelt, blijft een open vraag. Wat vaststaat, is dat juridische professionals die nú investeren in AI-hybride workflows hun relevantie veiligstellen in een markt die steeds sneller beweegt. De toga blijft, maar er komt een toetsenbord met coproces­sor bij.