Dagelijks AI-gebruik door Nederlanders in 5 maanden bijna verdubbeld

Uit recent onderzoek van MSI‑ACI Europe (de zogenaamde “AI Barometer”, representatief onder circa 1.000 Nederlandse volwassenen) komt naar voren dat het gebruik van AI-programma’s in Nederland in korte tijd duidelijk is toegenomen. Zo maakt momenteel ongeveer 9 % van de Nederlanders dagelijks gebruik van een of meer AI-programma’s — bijna een verdubbeling ten opzichte van vijf maanden eerder (circa 5 %).
Interessant is dat gelijktijdig het percentage dat aangeeft «goed te begrijpen wat AI is» gestegen is van 21 % naar 28 %. Tevens zijn er duidelijke leeftijdsverschillen: de generatie ‘Gen Z’ is het meest vertrouwd met AI (61 %) en het meest positief (58 %). Verder groeit het gebruik onder oudere leeftijdsgroepen.

Wat zien we aan toepassingen?

De onderzoeksgegevens geven inzicht in de meest gebruikte toepassingen van AI-software in Nederland (met name tools afkomstig van of vergelijkbaar met die van OpenAI, zoals ChatGPT). Voorbeelden:

• Informatie opzoeken en valideren: 58 %

• Werk- of studiegerelateerde taken: 46 %

• Vertaalhulp: 42 %

• Afbeeldingen creëren of bewerken: 30 %

• Recepten of kookideeën genereren: 26 %
  Verder: op het werk of op de studentenkamer geeft 36 % aan inmiddels AI te gebruiken (tegen 26 % eerder). Ook toont 29 % aan te geloven dat AI de productiviteit binnen hun bedrijf kan verhogen, een stijging van 6 procentpunt. Tegelijkertijd is de angst voor baanverlies door AI gestegen: 14 % (tegen 11 % vijf maanden geleden).

Zorgen nemen toe

Hoewel de acceptatie en het gebruik van AI stijgen, nemen ook de zorgen aanzienlijk toe. Voorbeelden:

• Het hoge energie­verbruik van AI-toepassingen baart inmiddels 45 % van Nederlanders zorgen (was 38 % vijf maanden geleden).

• De angst voor “deepfakes” (computer­gegenereerde beelden/video’s) is hoog: 73 % maakt zich daar zorgen over.

• Bij Gen Z is de zorg voor privacy gestegen van 33 % naar 42 %. Oudere doelgroepen maken zich vooral zorgen over toename van cybercrime en nepnieuws.

• Het vertrouwen in beslissingen die uitsluitend door AI zijn genomen blijft relatief laag: 17 % (tegen 13 % in december).

Deze bevindingen worden bevestigd in bredere berichtgeving: volgens de AI Barometer ziet een meerderheid van de Nederlanders AI als een bedreiging voor (online) veiligheid en is er brede steun voor regulering.

Implicaties voor de (innovatieve) advocaat / juridisch professional

Voor juridische professionals — en in het bijzonder diegenen die zich bezighouden met innovatie, technologie­recht, compliance en bedrijfsstrategie — bieden deze trends belangrijke aanknopingspunten.

1. Adoptiestap: vroeggebruikers en praktische toepassingen

Het feit dat het dagelijkse gebruik van AI zich heeft verdubbeld (van ~5 % naar ~9 %) toont dat we niet langer spreken over ‘toekomstmuziek’ maar over praktisch gebruik van AI door burgers en professionals. Dit betekent dat in de juridische praktijk aspecten zoals:

• hulp bij (juridisch) onderzoek of informatievalidatie (zoals “informatie opzoeken en valideren” is een populaire toepassing)

• ondersteuning bij vertalingen of bewerkingen

• visuele contentcreatie (bijv. voor marketing of documentatie)
  relevanter worden.

Voor de innovatieve jurist betekent dit: wees alert op de integratie van AI in de werkprocessen van cliënten of van je eigen kantoor — het gaat minder om de theoretische discussie en meer om de praktische inzet: welke AI-tools worden al gebruikt? In welke mate zijn deze adequaat geregeld?

2. Risico’s en aansprakelijkheid

Het groeiende gebruik roept vanzelfsprekend vragen op rond aansprakelijkheid, betrouwbaarheid, transparantie en ethiek. Voorbeelden van relevante aandachtspunten:

• Wanneer een cliënt of kantoor gebruik maakt van AI voor (juridisch) werk, wie is verantwoordelijk voor de output — indien die incorrect, onvolledig of misleidend blijkt?

• AI-toepassingen hebben energie­impact en milieu­aspecten; voor kantoren met duurzaamheid‐ambities is dit relevant.

• Deepfakes en nep­inhoud vormen een reële zorg; de juridische professional moet alert zijn op risico’s van misbruik (bijv. in bewijslast, in fraude, in reputatieschade).

• Vertrouwen in beslissingen via AI blijft laag — slechts ~17 % van de Nederlandse bevolking vertrouwt volledig op AI‐beslissingen. Dit benadrukt de noodzaak tot menselijke supervisie en verificatie.

• Regulering komt eraan (zie punt 4 hieronder) — het is dus verstandig om nú al te anticiperen op juridische kaders en governance.

3. Nieuwe vaardigheden en veranderende rol

Het onderzoek laat zien dat 46 % van de respondenten openstaat om nieuwe vaardigheden te leren om beter met AI te werken (tegen 39 % eerder). Voor juristen betekent dit dat de “innovatieve advocaat” niet alleen juridisch specialist hoeft te zijn, maar ook vertrouwd raakt met AI-tools, workflow-integration en technologisch denken:

• Hoe kan AI je helpen repetitieve taken sneller uit te voeren, zodat je ruimte houdt voor complexe, hoogwaardige werkzaamheden?

• Hoe kun je AI inzetten als ‘co-pilot’ of assistent en tegelijkertijd voldoen aan de kwaliteits- en ethische normen van de advocatuur?

• Hoe begeleid je cliënten op het gebied van AI-governance, compliance, risicobeheersing en de toepassing van AI in hun organisatie?

4. Reguleringslandschap & compliance

De groeiende zorgen onder het Nederlandse publiek over AI-gebruik (zoals privacy, deepfakes, cybercrime) en het brede draagvlak voor regulering vormen een belangrijke context voor juridisch professionals. Uit de AI Barometer blijkt dat een meerderheid wil dat overheid en Europese instanties actief toezien op AI-ontwikkeling en -toepassing.

Voor juristen betekent dit:

• Houd de ontwikkelingen rond de Verordening (Kunstmatige Intelligentie) (AI-Act) in de EU scherp in de gaten — deze bevat regels voor hoog-risico AI-systemen, transparantieplicht, rechten van betrokkenen etc.

• Adviseer cliënten over governance van AI: welke systemen vallen onder de regelgeving? Welke procedures moeten worden ingericht om aansprakelijkheid, transparantie, bias en privacy te waarborgen?

• Denk mee over ethische richtlijnen en interne policies: ook al is een gegeven AI-toepassing niet direct onder de striktste regulering, reputatie- en compliance-risico’s kunnen groot zijn wanneer AI wordt ingezet zonder reflectie.

• Het hoge energieverbruik en milieueffecten van AI zijn ook onderwerp van publieke zorg (“45 % maakt zich zorgen”), wat kan leiden tot nieuwe verplichtingen of reputatierisico’s.

5. Cliëntenwens en verwachtingenmanagement

Voor cliënten – in ondernemingen, overheden of non-profits – geldt steeds vaker dat zij verwachten dat hun jurist of juridische afdeling meedenkt over technologie, niet alleen over traditionele juridische dienstverlening. In dat licht is het relevant om:

• inzicht te geven in de risico’s en kansen van AI-gebruik (zoals tempo, efficiëntie, kostenbesparing)

• een heldere bespreking te voeren over governance en compliance-vereisten

• mogelijk te positioneren als bruggenbouwer tussen juridisch, IT, beleid en business

Nuancering en kritische kanttekeningen

Het is belangrijk te benadrukken dat, hoewel de stijging van dagelijks AI-gebruik interessant is, we nog aan het begin staan. Een paar nuanceringen:

• De stijging van ~5 % naar ~9 % dagelijkse gebruikers is substantieel, maar betekent nog altijd dat 91 % van de bevolking niet dagelijks AI-programma’s gebruikt — de penetratie laat dus ruimte voor groei.

• Het begrip «dagelijks gebruik» is breed en zegt weinig over de diepte of het type van gebruik. Het kan variëren van eenvoudige vertaalhulp tot geavanceerde workflow-integratie.

• Het vertrouwen in AI-beslissingen blijft laag (~17 %), wat suggereert dat veel gebruik plaatsvindt mét behoud van menselijke controle of dat mensen AI zien als hulpmiddel, niet als autonome vervanger.

• De zorgen (deepfakes, privacy, energieverbruik) zijn terecht en kunnen barrières vormen voor bredere acceptatie of risico’s laten zien die nog grotendeels onderbelicht zijn in praktijk.

• Verandering zegt niets over kwaliteit: het feit dat mensen AI gebruiken betekent niet dat de resultaten consistent of juridisch robuust zijn — dit is juist een aandachtspunt voor juristen.

• De regulering is in ontwikkeling — en de juridische praktijk moet anticiperen, niet louter reageren.

Afsluiting

Voor de innovatieve jurist betekent de trend van stijgend dagelijks AI-gebruik onder Nederlanders een signaal: AI is geen toekomstscenario meer, maar dringt door tot het alledaagse (privé, studie, werk). Dit opent kansen — in efficiëntievergroting, in advisering over AI-adoptie, in positionering als technologisch jurist — maar kent ook duidelijke aandachtspunten op het vlak van aansprakelijkheid, governance, ethiek en regulering.

Kortom: stel je niet de vraag of je AI-vraagstukken zult krijgen, maar wanneer. En bereid je daar nu op voor: ontwikkel kennis van AI-tools en hun beperkingen, denk mee over governance en risico’s, cliëntadviseer proactief én reflecteer op de maatschappelijke en regulatoire context waarin AI zich ontwikkelt.

Als je wilt, kunnen we samen dieper ingaan op specifieke juridische thema’s rond AI (zoals aansprakelijkheid van AI-output, contractering van AI-leveranciers, AI in compliance dossiers, etc.). Wil je dat?