Het gebruik van GenAI in de rechtspraak

Douwe Groenevelt (ASML) volgt, sinds een Nederlandse rechter vorig jaar hevige kritiek kreeg omdat hij output van ChatGPT had verwerkt in een uitspraak, met grote interesse hoe rechtbanken wereldwijd omgaan met GenAI in juridische procedures. Hij prees destijds de experimentele aanpak van de rechter zelfs in een artikel in het Financieel Dagblad. Volgens Groenevelt zijn dit soort experimenten noodzakelijk voor vooruitgang—zeker omdat hij zag dat rechtbanken in andere rechtsgebieden wél actief experimenteerden met GenAI en praktische richtlijnen implementeerden.

Tot voor kort had Groenevelt maar één manier om wereldwijde ontwikkelingen bij te houden: tijdrovend en frustrerend handmatig informatie bij elkaar sprokkelen uit allerlei online bronnen.

Daarom was één van de eerste onderwerpen die hij onderzocht met de nieuwe "agentic research module" van ChatGPT (Deep Research), toen die enkele weken geleden werd gelanceerd, precies dit thema.

Hij zette het systeem aan het werk en was onder de indruk van wat het na 10 à 15 minuten aan “agentische magie” opleverde. Het resultaat was een rapport van meer dan 30 pagina’s met een systematische vergelijking van meerdere belangrijke rechtsgebieden, inclusief rechtbankregels, spraakmakende zaken en heersende attitudes ten opzichte van GenAI.

Hoewel indrukwekkend, had het rapport ook beperkingen: minder bronnen dan gewenst, oppervlakkigere dekking van niet-Westerse jurisdicties, en het miste een paar zaken die hij kende en dus zelf moest toevoegen. Ter vergelijking probeerde hij ook Gemini’s Deep Research—dat meer dan 150 bronnen scande—maar dat leverde verrassend genoeg een veel minder bruikbare output op.

Om de bevindingen beter visueel weer te geven, vroeg Groenevelt Claude 3.7 Sonnet (zijn favoriete data-visualisatiepartner) om intuïtieve grafieken te maken op basis van het rapport.

Groenevelt publiceerde het rapport op LinkedIn. Wel met de belangrijke kanttekening dat hij niet alles op juistheid heb gecontroleerd (laat staan op volledigheid!).

Het rapport laat een fascinerend wereldwijd spectrum zien: van rechtsgebieden die GenAI actief integreren, tot meer behoudende benaderingen (vooral in continentaal Europa). Ook zijn er een paar opmerkelijke voorbeelden van huidig gebruik:

🇨🇳 1. In China hebben rechtbanken AI op ongekende schaal omarmd—er is een nationaal juridisch AI-platform gelanceerd, gebaseerd op 320+ miljoen juridische documenten, en in Shenzhen wordt in 95% van de civiele zaken een "Intelligent Adjudication System" gebruikt.

🇬🇧 2. In het VK gaf een rechter van het Hof van Beroep, Lord Justice Colin Birss, publiekelijk toe ChatGPT te hebben gebruikt om een deel van een vonnis te schrijven. Hij noemde het “jolly useful”.

🇮🇳 3. In India raadpleegde een rechter ChatGPT bij de beoordeling van een verzoek tot borgtocht in een moordzaak, waarbij hij de AI-invoer transparant meenam in zijn beslissing.