OpenAI lanceert GPT-4.1 en GPT-4.1 mini – Wat betekent dit voor juristen?

OpenAI heeft op 15 mei 2025 GPT-4.1 en GPT-4.1 mini gelanceerd binnen het ChatGPT-platform. Deze nieuwe modellen zijn beschikbaar voor gebruikers van de gratis (GPT-4.1 mini) en betaalde versies (GPT-4.1 Plus) van ChatGPT. Ze bieden duidelijke verbeteringen ten opzichte van eerdere modellen op het gebied van snelheid, instructievolging, betrouwbaarheid en foutgevoeligheid bij taken zoals programmeren of redeneren.

Een van de meest indrukwekkende vernieuwingen is de ondersteuning voor een contextvenster van één miljoen tokens. Daarmee kunnen gebruikers aanzienlijk grotere documenten of datasets in één keer analyseren en bespreken met de AI. Voor juristen betekent dit bijvoorbeeld dat het analyseren van honderden pagina’s aan contracten, wetgeving of processtukken in één sessie mogelijk wordt.

Wat is de juridische relevantie van deze doorbraak?

Deze technologie kan juridische professionals ondersteunen bij taken zoals:

• Het analyseren en samenvatten van complexe wetsvoorstellen.

• Het voorbereiden van due diligence-processen.

• Het vergelijken van grote aantallen contracten op afwijkende bepalingen.

• Het bouwen van juridische kennisbanken of casusoverzichten.

Kennisbanken of casusoverzichten

Waar moet je concreet aan denken bij dat laatste punt?

Het bouwen van juridische kennisbanken of casusoverzichten betekent dat je systematisch juridische informatie structureert en documenteert, zodat je deze snel kunt raadplegen of hergebruiken. Denk aan:

• Een overzicht van jurisprudentie per onderwerp.

• Samenvattingen van standaardclausules in contracten.

• Een geordende lijst met AVG-verplichtingen per type organisatie.

• Annotaties bij wetsartikelen of beleidsteksten.

Met GPT-4.1 of GPT-4.1 mini kun je dit soort overzichten opbouwen direct in het chatvenster, op de volgende manier:

1. Informatie extraheren en structureren

Geef GPT de opdracht om een lange tekst te analyseren, bijvoorbeeld:

“Vat onderstaande tekst samen in een overzicht met kernpunten per artikel. Gebruik een tabel. Focus op aansprakelijkheid en uitzonderingen.”

Je kunt ook documenten of uitspraken uploaden en GPT vragen:

“Maak een casusoverzicht van deze uitspraak: partijen, kernpunten, rechtsvraag, relevante jurisprudentie, uitkomst.”

2. Bibliotheek opbouwen in de chat

Dankzij het grote contextvenster van GPT-4.1 kun je honderden pagina’s aan input geven. Dit betekent dat je meerdere uitspraken of clausules in één sessie kunt invoeren en GPT kunt vragen:

“Bouw een kennisbank met de 10 belangrijkste uitspraken over werkgeversaansprakelijkheid in Nederland. Per uitspraak: feiten, rechtsregel, overwegingen, uitspraak.”

Of:

“Vergelijk deze 5 boetebepalingen uit SaaS-contracten. Maak een overzicht van verschillen qua hoogte, voorwaarden en beperking van aansprakelijkheid.”

3. Herbruikbare output genereren

Je kunt GPT vragen om:

• een samenvatting in tabelvorm (Excel-klaar);

• output in Markdown of HTML om op te slaan in Notion, SharePoint of een documentmanagementsysteem;

• herbruikbare sjablonen of standaardstructuren, zoals:

“Maak een sjabloon voor casusoverzichten die ik kan gebruiken voor nieuwe uitspraken. Zorg dat er ruimte is voor: feiten, rechtsvraag, relevante norm, toetsing, uitspraak, opmerkingen.”

4. Versiebeheer en updates

GPT kan ook helpen bij het bijhouden van wijzigingen in wetgeving of jurisprudentie:

“Update de bestaande kennisbank over de AVG met jurisprudentie van 2024 en geef aan waar dit tot nieuwe interpretaties leidt.”

Let op: AI is geen jurist

Hoewel GPT-4.1 nauwkeuriger is dan zijn voorgangers, blijkt dat zelfs de beste modellen (zoals ChatGPT 4o Plus en Claude 3.5 Sonnet) nog regelmatig juridische onjuistheden of verzonnen bronvermeldingen produceren. Gratis versies scoren daarbij structureel lager. AI-tools bieden dus waardevolle ondersteuning, maar vereisen juridische controle en kritische interpretatie om verantwoord ingezet te worden.

Verantwoord gebruik in de juridische praktijk

Juristen die AI inzetten doen er goed aan zich te houden aan de zes basisprincipes voor verantwoord gebruik van generatieve AI, zoals geformuleerd in onder meer de Studiegids voor verantwoord gebruik van GenAI:

1. Gebruik AI als assistent, niet als vervanger.

2. Wees transparant over je gebruik van AI.

3. Voer geen vertrouwelijke of privacygevoelige gegevens in.

4. Controleer AI altijd op feitelijke onjuistheden en bias.

5. Houd rekening met het energieverbruik.

6. Let op auteursrechten en vermeld de bron.

Praktische tips voor juristen:

• Gebruik betaalde versies voor juridisch werk; deze presteren significant beter.

• Documenteer altijd welke AI je gebruikt hebt, en op welke manier (prompt + antwoord).

• Integreer AI-gebruik in je kwaliteitsprocessen, zoals vier-ogencontrole.

• Investeer in AI-geletterdheidstraining, zeker met het oog op de Europese AI-verordening die dit per februari 2025 vereist.

Tot slot

De lancering van GPT-4.1 is een stap voorwaarts voor AI in de juridische praktijk. Maar net als bij eerdere innovaties, is het succes afhankelijk van hoe goed professionals weten wanneer en hoe technologie ingezet wordt. AI verandert de rol van de jurist niet fundamenteel, maar versterkt deze – mits met kennis, zorgvuldigheid en kritische blik gebruikt.