AI en pro bono: hoe technologie kwetsbare groepen beter bereikt
Bezuinigingen dwingen steeds meer juridische hulporganisaties tot innovatie. Niet uit luxe, maar uit noodzaak. Waar het aantal hulpvragen stijgt en budgetten krimpen, biedt kunstmatige intelligentie een nuchtere oplossing: het automatiseren van standaardvragen, het signaleren van misstanden en het opschalen van dienstverlening zonder extra personeel.
Concrete voorbeelden uit Jordanië, Hongkong en Australië laten zien dat AI niet alleen geschikt is voor high-end legal tech, maar ook een rol kan spelen in het ondersteunen van kwetsbare groepen – van vluchtelingen tot mensen met schulden. En altijd met menselijke controle als vangnet.
Drie inspirerende toepassingen uit de praktijk
UNHCR Jordanië testte een AI-systeem dat automatisch vragen van Syrische vluchtelingen verwerkt. Dit leidde tot snellere, beter georganiseerde antwoorden en ontlastte juridische medewerkers in tijden van hoge druk en beperkte budgetten.
Migrasia (Hongkong) ontwikkelde met steun van advocatenkantoor Linklaters de chatbot PoBot, die 24/7 juridische vragen van arbeidsmigranten beantwoordt. Hierdoor krijgen werkenden in kwetsbare posities sneller duidelijkheid over hun rechten, zonder fysieke tussenkomst.
In Australië bouwden MinterEllison en LawRight samen de Credit Guardian: een AI-tool die automatisch misleidende leenstructuren detecteert bij cliënten met schuldenproblematiek. Hiermee wordt effectieve hulp geboden aan mensen die anders vaak buiten het systeem vallen.
De juridische belofte van AI voor toegang tot het recht
Deze voorbeelden illustreren hoe AI kan bijdragen aan het verkleinen van de toegangskloof tot juridische hulp. In veel pro bono-trajecten gaat een groot deel van de tijd op aan intake, dossieranalyse of het beantwoorden van veelgestelde vragen – precies de taken waarin AI goed kan ondersteunen.
Belangrijke voordelen:
Efficiëntie: AI neemt repetitieve vragen en screening over.
Toegankelijkheid: mensen krijgen direct hulp, ook buiten kantoortijden.
Schaalbaarheid: een klein team kan veel meer mensen bereiken.
Taaldiversiteit: AI kan (mits goed getraind) in meerdere talen opereren.
Maar: menselijke controle blijft onmisbaar
AI vervangt de jurist niet – maar versterkt hem of haar wél. In al deze toepassingen blijft een menselijke toets noodzakelijk, zeker bij complexe vragen, ethische afwegingen of handhaving van juridische kwaliteit. Juist daar waar technologie wordt ingezet voor kwetsbare groepen, moet zorgvuldigheid voorop staan.
Dit onderstreept het belang van AI-geletterdheid onder juristen, ook in het pro bono-domein. Kennis van wat AI wel en niet kan, is cruciaal om verantwoord te innoveren en digitale ongelijkheid te voorkomen.