Legal Prompt van de week: de checklistprompt

Elke week delen we op onze website de Legal Prompt van de Week om juristen te inspireren bij het gebruik van taalmodellen in hun dagelijkse werk. Of je nu op zoek bent naar een nieuwe invalshoek, een efficiëntere manier om informatie te analyseren of een innovatieve aanpak voor juridische vraagstukken, onze prompts helpen je slimmer gebruik te maken van taalmodellen en AI.

Je hebt het vast meegemaakt: je stelt ChatGPT een vraag met meerdere onderdelen, en het antwoord dat je terugkrijgt behandelt er maar drie van de vijf. Of erger nog: het klinkt overtuigend, maar blijkt achteraf een incompleet verhaal. Precies daarom is er de checklistprompt: een gestructureerde, wetenschappelijk onderbouwde methode waarmee je AI veel preciezer en vollediger kunt laten antwoorden.

Waarom juristen dit nodig hebben

Als jurist werk je met complexe vragen, waarbij volledigheid en precisie essentieel zijn. Of je nu een due diligence uitvoert, een compliance-analyse opstelt of een uitspraak beoordeelt, je wilt zeker weten dat geen enkel relevant onderdeel ontbreekt. AI is daarbij een nuttige assistent – mits je haar op de juiste manier instrueert. De checklistprompt voorkomt dat de AI verzandt in algemeenheden of onderdelen overslaat.

Wat is de checklistprompt?

De checklistprompt is een eenvoudige maar krachtige promptstructuur die AI dwingt om gestructureerd en gecontroleerd te werken:

1. Checklist genereren: de AI maakt eerst een checklist van de elementen in jouw vraag;

2. Antwoorden per item: elk punt wordt afzonderlijk behandeld;

3. Verificatie: de AI toont aan het eind welke onderdelen zijn afgevinkt (Ja/Nee).

Een voorbeeldprompt:

"Maak bij elke vraag die ik stel eerst een checklist van de onderdelen die erin voorkomen. Gebruik deze checklist tijdens je antwoord en geef aan het eind een Ja/Nee-overzicht."

Juridische toepassingen in de praktijk

Due diligence-onderzoek

Vraag: "Beoordeel deze aandeelhoudersovereenkomst op: aandelenstructuur, overdraagbaarheid, voorkeursrechten, exit-opties, geschillenregeling en verhouding tot de statuten."

Met checklistprompt weet je zeker dat elk aspect afzonderlijk aan bod komt.

Wwft-toetsing

Vraag: "Analyseer deze cliëntenstructuur. Beoordeel: UBO’s, risicoclassificatie, verscherpt cliëntenonderzoek, monitoringverplichtingen en geografische risico’s."

Je voorkomt dat AI slechts een deel van het Wwft-kader behandelt.

Juridische redactie

Vraag: "Controleer deze blog op: correcte verwijzingen, actueel recht, begrijpelijkheid voor leken, praktische toepasbaarheid en consistente terminologie."

Een effectieve manier om AI te gebruiken als juridische eindredacteur.

Vijf tips voor beter gebruik

1. Wees expliciet over het checklistformaat
   Vraag om een lijst met Ja/Nee-items. Zo krijg je concrete, controleerbare output.

2. Gebruik het voor kwaliteitscontrole
   Laat AI een document nalopen aan de hand van jouw vaste checklijst.

3. Combineer met chain-of-thought
   Laat AI per checklistpunt uitleggen hoe het tot een conclusie komt.

4. Laat AI de checklist voorstellen
   Vraag: "Stel een checklist op om [taak] juridisch grondig uit te voeren."

5. Werk met sjablonen
   Bijvoorbeeld voor contractbeoordeling, beleidsanalyses of compliance reviews.

Waarom werkt dit zo goed?

De checklistprompt werkt dankzij drie principes:

• Decompositie: complexe vragen worden opgedeeld in hanteerbare delen;

• Structuur: AI wordt gedwongen methodisch te werken;

• Verificatie: je ziet direct wat behandeld is – en wat niet.

Wetenschappelijke onderbouwing

De effectiviteit is aangetoond in onderzoek met frameworks als TICK (Targeted Instruct-evaluation with Checklists) en STICK (Self-TICK). AI-modellen die hiermee werken:

• Zijn tot 52% beter afgestemd op menselijke beoordeling;

• Maken tot 7,8 procentpunt minder fouten bij redeneertaken;

• Zijn tweemaal zo logisch consistent bij code-analyse.

Slotgedachte

AI is een waardevolle assistent – als je haar begeleidt zoals een junior medewerker. Met een checklist geef je structuur en zorg je voor kwaliteitsbewaking. Of je nu werkt aan een analyse, advies of eindredactie: probeer het eens. De kans is groot dat je nooit meer zonder wilt.