De Autoriteit Persoonsgegevens constateert dat overheden en organisaties nog te weinig algoritmes registreren, ondanks het belang voor transparantie en grondrechten. Slechts een beperkt aantal publieke instellingen heeft hun algoritmes opgenomen in het Algoritmeregister; grondrechtenbeoordelingen ontbreken vrijwel volledig. De AP pleit daarom voor een wettelijke registratieplicht voor overheden en stimuleert ook andere sectoren tot actie. Registratie maakt risico’s zoals discriminatie en privacyschending inzichtelijk en beheersbaar. De AP publiceert handvatten om organisaties hierbij te ondersteunen en benadrukt dat registratie ook buiten de Europese AI-verordening noodzakelijk blijft.

Het Europees Parlement publiceerde recent het rapport Generative AI and Copyright, waarin vijf juridische kernbevindingen worden gepresenteerd. De TDM-uitzondering blijkt ongeschikt voor AI-training, en volledig machinaal gegenereerde werken behoren tot het publieke domein. Het rapport pleit voor een wettelijk vergoedingsmechanisme om de kloof tussen makers en AI-ontwikkelaars te overbruggen. Ook wordt gewezen op versnipperde regelgeving en het risico op juridische onzekerheid en culturele verarming. Hervorming van het EU-auteursrecht is volgens het rapport dringend noodzakelijk.

Een consortium onder leiding van Stichting Nederlandse AI-fabriek heeft een voorstel ingediend voor een nationale AI-fabriek in Groningen. De fabriek moet een supercomputer en kenniscentrum huisvesten voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-toepassingen. Zowel regio als Rijk hebben in totaal circa 130 miljoen euro toegezegd, onder voorbehoud van parlementaire goedkeuring. Bij Europese cofinanciering kan de totale investering oplopen tot 200 miljoen euro. De fabriek richt zich op AI-innovaties in sectoren zoals defensie, zorg, energie en landbouw.

Veel AI-gebruikers raken verstrikt in ineffectieve feedbackloops door steeds te vragen: “probeer het nog eens”. De techniek Chain-of-Feedback biedt een beter alternatief door AI stapsgewijs te begeleiden met specifieke, inhoudelijke correcties. Dit voorkomt fouten en leidt tot betere, productievere antwoorden. Juristen kunnen deze methode inzetten voor o.a. tekstredactie, risicoanalyses en argumentaties. Onderzoek toont aan dat gerichte feedback AI-prestaties aanzienlijk verbetert.

We bevinden ons midden in een stille revolutie. Niet eentje met tromgeroffel of grootse statements op de werkvloer, maar een die zich voltrekt in de marge – in sluimerstand, op privéapparaten, na werktijd of met een incognitotabblad open. Artificial Intelligence (AI) is alomtegenwoordig, en toch wordt er op de werkvloer opvallend weinig over gesproken. Dat is geen toeval. AI-gebruik op het werk is omgeven door een zekere schaamte.

De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) 2025 beschrijft hoe overheden als één digitale overheid samenwerken aan zes prioriteiten: cloud, data, AI, burgergerichte dienstverlening, digitale weerbaarheid en digitaal vakmanschap. Juridisch professionals krijgen een centrale rol bij het implementeren van verplichte standaarden, het waarborgen van privacy en het begeleiden van AI-gebruik. AI wordt ingezet onder centrale regie, met nadruk op transparantie, juridische toetsing en publieke waarden. Juristen moeten bijdragen aan het ontwikkelen van kaders zoals algoritmenbeleid en federatieve datastelsels. Digitale vaardigheden en kennis van data en AI worden essentieel onderdeel van juridisch werk. De strategie beëindigt vrijblijvendheid en vraagt om juridische borging in alle digitale processen.

Artificial Intelligence is niet meer weg te denken uit het bedrijfsleven, en dat geldt ook de accountancy. Automatische factuurverwerking, geautomatiseerde jaarrekeninganalyses en vastgoedwaarderingen op basis van machine learning – AI-systemen nemen steeds vaker kritieke onderdelen van het werk van accountants over. Maar met deze mogelijkheden komen ook nieuwe verantwoordelijkheden. De NBA (Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants) speelt hierop in met de publicatie van de leidraad AI in Control – een praktisch en tegelijk strategisch document dat accountants helpt om AI op verantwoorde wijze te beheersen.

AI-tools zoals ChatGPT of Claude worden steeds vaker ingezet in de juridische praktijk. Juristen gebruiken ze voor het herschrijven van teksten, het analyseren van contracten of het brainstormen over standpunten. Maar met die opkomst komt ook een fundamentele zorg: hoe veilig is het eigenlijk om gevoelige informatie aan een AI toe te vertrouwen? Het korte antwoord: op dit moment zijn die risico’s reëel. Veel AI-systemen verwerken informatie op een manier die technisch gezien tóch toegang kan geven aan de aanbieder of anderen. Maar er is een oplossing in opkomst die dat fundamenteel verandert: Confidential Inference.

Je herkent het vast: een vraagstuk dat zó complex is dat zelfs het opdelen ervan een uitdaging vormt. Denk aan het beoordelen van de juridische risico’s van een grensoverschrijdende datatransfer, het afwegen van investeringen in AI-tools binnen je kantoor, of het analyseren van een contract met tientallen bepalingen en uitzonderingen. Waar begin je? Precies voor dit soort situaties is een nieuwe techniek ontworpen: Atom-of-Thoughts (AoT).

De Rechtbank Den Haag heeft zich recent uitgesproken over een zaak waarin transparantie over algoritmegebruik door de overheid botste met het belang van effectief toezicht. In deze procedure stond centraal of de Belastingdienst verplicht is inzicht te geven in de werking van risicomodellen die zij inzet bij het controleren van belastingaangiftes. De rechtbank oordeelde van niet. Met een beroep op artikel 5.1, tweede lid, onder d van de Wet open overheid (Woo) mocht de Belastingdienst weigeren bepaalde documenten (gedeeltelijk) openbaar te maken.

Een Amerikaanse rechter heeft OpenAI bevolen om alle gebruikersinteracties te bewaren, inclusief verwijderde gesprekken. Deze beslissing maakt deel uit van de pre-trial discovery in de zaak tussen The New York Times en OpenAI, en is bedoeld om mogelijk bewijsmateriaal veilig te stellen. Tegelijkertijd klaagt Reddit AI-bedrijf Anthropic aan wegens ongeoorloofd scrapen van gebruikersdata. Beide zaken laten zien hoe AI-gebruik juridisch risicovol kan zijn, zeker rond data-eigendom en privacy.

De Adviesraad Internationale Vraagstukken waarschuwt dat AI fundamentele publieke waarden en de democratische rechtsorde bedreigt. De Europese AI-verordening is belangrijk, maar onvoldoende zolang Europa afhankelijk blijft van buitenlandse techreuzen. De AIV pleit voor een uitlegbaar, controleerbaar en publiek gestuurd AI-ecosysteem. Nederland moet hierin een leidende rol nemen, door regie te voeren, publieke alternatieven te stimuleren en internationaal coalities te vormen. Juristen spelen hierbij een cruciale rol in het waarborgen van transparantie, grondrechten en verantwoord gebruik van AI.

In een tijd waarin AI-giganten als OpenAI, Google en Anthropic elkaar verdringen om de titel van meest geavanceerde taalmodel, kiest de Franse AI-startup Mistral voor een radicaal andere route. In plaats van zich uitsluitend te richten op modelprestaties, zet Mistral stevig in op infrastructuur, datasoevereiniteit en privacy. Hun nieuwe aanbod, Mistral Compute, is meer dan een technologische uitbreiding — het is een geopolitieke zet met verstrekkende juridische en ethische implicaties.

Op 18 juni 2025 kondigden LexisNexis en Harvey een strategisch partnerschap aan dat de juridische technologie-industrie grondig zal hervormen. LexisNexis – wereldleider in juridische data – stelt zijn omvangrijke juridische databanken ter beschikking aan Harvey, het generatieve AI-wonderkind dat in twee jaar tijd honderden advocatenkantoren wist te overtuigen. Samen bouwen zij aan AI-gedreven juridische producten en workflows. De implicaties van deze alliantie zijn fundamenteel. Niet alleen omdat twee dominante spelers hun krachten bundelen, maar vooral omdat dit het begin markeert van een nieuw tijdperk: de juridische AI-assistent is geen toekomstbeeld meer, maar realiteit.